Ultrasonografi (Ultrason)

Ultrasonografi halk dilinde Ultrason; ses dalgalarıyla çalışan bir görüntüleme yöntemidir. Yüksek frekanslarda oluşturulan ses dalgalarının çekim bölgesindeki cilt üzerinden gönderildikten sonra geri gelen ses dalgasının işlenerek görüntü oluşturulması prensibine dayanır. Prensip Sonar cihazlarından esinlenerek geliştirilmiştir. Radyasyon ya da zararlı ışın içermediğinden hamilelerde bile rahatlıkla kullanılabilir. İnsanlar üzerinde tespit edilmiş hiçbir zararı yoktur. Kolay erişilebilir ve zararsız olması, Ultrasonografiyi çoğu hastalıkların teşhisinde ilk basamak görüntüleme yöntemi haline getirmiştir. Tespit ettiği kitleleri öncelikle kistik (sıvı) ya da solid (katı) özelliğine göre ayırarak önemli bir ayırıcı tanı sağlar. Daha sonra kitlenin yapısal özelliklerine göre iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olup olmadığını detaylandırmaya çalışır. Özellikle iç organların, tiroid bezinin, lenf bezlerinin, yumuşak dokuların, prostat, rahim ve memenin değerlendirilmesinde kullanılır. Tümörler hakkında bilgi verse de tümörün ayırıcı tanısını Emar gibi detaylı bir şekilde söyleyemez. Kemik, kafatası, eklemler, kas ve tendon patolojileri hakkında Emar gibi faydalı bilgi vermez. Girişimsel işlemlerde özellikle biyopsi, sıvı çekme, abse boşaltma, kateter takma, radyofrekans ablasyon tedavisi gibi işlemlerde Ultrasonografi güvenilir bir rehberdir. Gebelerde bebeğin durumunun tespiti, kromozomal ya da yapısal anomali varlığının araştırılması, plasenta ve amnion sıvısının durumunu gösterir. Amniosentez ile amnion sıvısının risksiz alınması işlemine rehberlik eder.  Acil durumlarda özellikle akut apandist ve safra kesesi iltihabının teşhisinde faydalıdır. Karaciğer, dalak, böbrek, safra kesesi, mesane, pankreas hakkında detaylı bilgi verirken içi gaz dolu olan mide, barsak gibi organlardaki gastrit, ülser ya da erken başlangıçlı kanseri tespit edemez. Sadece radyoloji kliniklerinde değil, kadın doğum, üroloji, dahiliye, endokrin ve genel cerrahi polikliniklerinde de yaygın kullanım kazanmakta olsa da bu işin eğitimini almış Radyoloji klinikleri tarafından yapılması tavsiye edilmektedir. Çekim zamanı inceleme bölgesine göre değişmekle birlikte yaklaşık 10-25 dakika arasındadır. Tüm batın, üriner sistem ya da pelvik (alt batın) ultrasonografi çekimleri yapılacaksa işlem öncesi idrara sıkışıklık gereklidir. Tüm batın, üst batın ultrasonografi çekimleri yapılacaksa en az 4 saat açlık gereklidir. Diğer işlemler için ön hazırlık yapmaya gerek yoktur.